Matylda, odc. 3

Boden nie chce się przyznać gospodyni, że napadli na niego ludzie Rubina. Matylda wypytuje Genię o Michała, za którego chce ją wydać Helena. Dowiaduje się, że po ewentualnym ślubie zamieszkałaby w pałacu, który kiedyś należał do jej rodziny. Boden grozi Rubinowi, a Bilińską odwiedza Ważkowa. Dziewczyna wyznaje jej, że nie chce wychodzić za Michała, a jej serce bije dla doktora Bodena. Ważkowa obiecuje jej pomoc. Witold jest świadkiem amorów Łukasika i Maryny, ostrzega go przed utratą stanowiska. Matylda uczy Wichra i Kazika pisać. Spotyka się też z Bodenem, który wyznaje jej miłość. Dziewczyna postanawia poważnie porozmawiać z Heleną o swoich uczuciach. Ta jest gotowa zmienić plany matrymonialne, jakie miała wobec niej, jeśli Boden zapłaci im sumę proponowaną wcześniej przez Rubina. Ten z kolei zwalnia Bodena z obowiązków lekarza Urszulki. Na jego miejsce zatrudnia przebiegłego Schellmana. Robert zjawia się u Różańskich i prosi o rękę Matyldy. Witold nie zgadza się jednak na ich ślub. Tadeusz traci siły uciekając przez Sybir. Wyczerpanego odnajduje go dekabrysta Bernard. Wkrótce umiera i ojciec Matyldy znów jest zdany tylko na siebie. Uciekając przed Zacharem pozoruje swoją śmierć.